काठमाडौं । कात्तिकमा घरजग्गा कारोबारमा झिनो सुधार देखिएको छ । असोजको तुलनमा कात्तिकमा घरजग्गा किनबेच ९.७८ प्रतिशतले बढेको हो ।
भूमि व्यवस्थापन विभागका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको चौथो महिना कात्तिकमा देशभर कुल ३३ हजार ५१४ वटा घरजग्गाको लिखत पारित (किनबेच) भएको छ । असोजको तुलनामा कात्तिकमा घरजग्गा किनबेच २ हजार ९८७ वटाले बढेको हो ।
त्यस्तै, गत वर्ष कात्तिकको तुलनामा चालु आवको कात्तिकमा घरजग्गा कारोबार २८.६७ प्रतिशतले बढेको छ । गत कात्तिकमा २६ हजार ४६ वटा लिखत पारित भएको थियो । यस वर्ष सोभन्दा ७ हजार ४६८ वटा धेरै घरजग्गा किन्बेच भएको हो ।
यद्यपि, कात्तिकमा घरजग्गा किनबेचमा झिनो सुधार आए पनि लयमा भने आउन सकेको छैन । अहिले घरजग्गा कारोबारको सिजन भए पनि आर्थिक शिथिलताका कारण किनबेच बढ्न नसकेको व्यवसायीहरू बताउँछन् ।
चालु वर्ष महिनै पिच्छे घरजग्गा कारोबार घट्दै गएकोमा कात्तिकमा भने बढेको हो । चालु आवको साउनमा कुल ४३ हजार ८३५, भदौमा ३२ हजार ७९८ र असोजमा ३० हजार ५२७ वटा घरजग्गा किनबेच भएको थियो ।
२०७९ जेठमा सरकारले भू–उपयोग नियमावली लागू गरेदेखि लगातार ओरालो लागेको घरजग्ग कारोबारले अझै गति लिन नसकेको हो । घरजग्गा कारोबारमा सुधार ल्याउन सरकार र नेपाल राष्ट्र बैंकले एकपछि अर्को खुकुलो नीति ल्याए पनि कारोबार भने बढ्न सकेको छैन ।
सरकारले २०८० साउन अन्तिममा भूउपयोग नियमावली संशोधन गरेर यथास्थितिमै कित्ताकाट खुलाएको थियो । सो बेला १ वर्षभित्र जग्गा वर्गीकरण गरिसक्न समय सीमा तोकिएको थियो । थपिएको समयमा वर्गीकरण नसकिँदा २०८१ असारदेखि फेरि कित्ताकाट रोकिएको थियो । कित्ताकाट नै रोकिएपछि सरकारले २०८१ भदौ २६ गते जग्ग वर्गीकरण गर्ने समय २०८२ असारसम्म थप्दै फेरि कित्ताकाट खुलाएको छ ।
त्यस्तै, नेपाल राष्ट्र बैंकले व्यक्तिगत घर कर्जाको सीमा बढाएर २ करोड पुर्याएको छ भने रियल स्टेट कम्पनीलाई दिइने कर्जाको भार १०० प्रतिशतमा झारेको थियो । त्यस्तै, रियल ई–स्टेट कर्जाको जोखिमभार १५० प्रतिशतबाट १२५ प्रतिशतमा झारेको थियो ।
त्यस्तै, राष्ट्र बैंकले २०८०असोजमा घरजग्गा धितो कर्जाको सीमा पनि बढाएको थियो । ५० लाख रुपैयाँसम्म व्यक्तिगत आवसीय कर्जा प्रवाह गर्दा ‘लोन टु भ्यालु रेसियो’ ५० प्रतिशत पुर्याएको थियो । त्यसअघि लोन टु भ्यालु रेसियो काठमाडौं उपत्यकामा ३० प्रतिशत र उपत्यका बाहिर ४० प्रतिशत थियो ।
त्यसैगरी, काठमाडौं उपत्यका भित्र रियल ई९स्टेट कर्जाको धितो संरक्षणमा ‘लोन टु भ्यालु रेसियो’ ५० प्रतिशत पुर्याएको थियो । साथै, नेपाल सरकारबाट स्वीकृति प्राप्त घर निर्माण व्यवसाय कम्पनीररियोजनाहरूलाई आवासीय घर निर्माणको लागि प्रदान गरिने कर्जाको हकमा यस्तो अनुपात बढीमा ६० प्रतिशतसम्म कायम गर्न सक्ने व्यवस्था गरेको थियो । त्यससअघि यस्तो सीमा ४० प्रतिशत थियो । त्यस्तै, २०८१ जेठमा ऋण भुक्तानी आम्दानी अनुपात ५० प्रतिशतबाट बढाएर ७० प्रतिशत पुर्याएको छ ।
पछिल्लो समय बैंकिङ प्रणालीमा अधिक तरलता हुँदा सहजै कर्जा पाइने अवस्था छ भने ब्याजदर समेत घट्दो क्रममा छ । अहिले बैंकहरूको औसत बेसरेट नै ८ प्रतिशतमा झरिसकेको छ । बैंकहरूले एकल अंकको ब्याजदरमै घरकर्जाका स्कीम ल्याउन थालेका छन् । यद्यपि, अपेक्षित रुपमा भने बढ्न सकेको छैन ।
राजस्व भने घट्यो
असोजको तुलनामा कात्तिकमा घरजग्गा किनबेच बढे पनि राजस्व संकलनमा भने उच्च गिरावट आएको छ । असोजको तुलनामा कात्तिकमा राजस्व संकलन ३९ करोड रुपैयाँ घटेर २ अर्ब ७० करोडमा सीमित भएको छ । असोजमा ३ अर्ब ९ करोड रुपैयाँ राजस्व उठेको थियो ।
चालु आवको साउनमा सबैभन्दा धेरै ३ अर्ब ८३ करोड राजस्व उठेको थियो । त्यस्तै, भदौमा ३ अर्ब ९ करोड रुपैयाँ राजस्व उठेको थियो ।
यी जिल्लामा भयो धेरै कारोबार
विगतका महिनाहरूमा जस्तै कात्तिकमा पनि तराईका जिल्लाहरूमै धेरै घरजग्ग किनबेच भएको छ । कात्तिकमा मालपोत कार्यालय इनरुवा, सुनसरीबाट सबैभन्दा धेरै १ हजार २४६ वटा लिखत पारित भएको छ ।
त्यस्तै, मालपोत कार्यालय मोरङबाट १ हजार ११२, जनकपुरधामबाट १ हजार २४, राजविराजबाट १ हजार २२, भद्रपुरबाट ९९८ वटा घरजग्गा किनबेच भएको छ ।
काठमाडौं उपत्यकामा मालपोत कार्यालय भक्तपुरबाट सर्वाधिक ६६७ वटा घरजग्गा किनबेच भएको छ । त्यस्तै, मालपोत कार्यालय लगनखेलबाट ५३६, कलंकीबाट ४१४, चाबहिलबाट ३३१, साँखुबाट २८३, मनमैजुबाट २०७, डिल्लीबजारबाट १४६ र टोखाबाट १०६ वटा लिखत पारित भएको छ ।
